zondag 13 december 2009

Puzzel - 1

1547-1560, Doesburg

In de 16e eeuw zijn de bronnen voor genealogisch onderzoek meestal schaars. Kerkboeken zijn er vaak nog niet, veel materiaal is verloren gegaan en de bronnen die je wel vindt geven vaak maar incomplete stukjes genealogische informatie. Kieskeurig kun je echter niet zijn. Je moet blij zijn met ieder gegeven dat je kunt vinden en woekeren met het materiaal.
In het inventaris van het Archief van Huis Keppel trof ik het navolgend regest.

1547 mei 11, Drempt
Henrick van Scharpenzell (= Scherpenzeel), richter in het ambt van Doisborch (= Doesburg), oorkondt, dat Johan van Palant, heer tot Voirst en Keppel etc., en diens vrouw Elyzabeth, de helft van 15 akkers land, gelegen in het kerspel Drempt, in het voornoemde richterambt, inlossen van Wyllem Bairken (= Baerken) en diens vrouw Elsken, Arnt Baerken en diens vrouw Heesken, Wyllem opten Strate en diens vrouw Geertken, Johan Boekefoirt en diens vrouw Ryka, Arnolda, wed. van Symon Baerkens, en Fya the Kollick, om deze 15 akkers aan het gasthuis binnen Keppel in gebruik te kunnen geven. (Oorspr.  inv.nr. 1330, met het zegel van den oorkonder en de licht aan den rand geschonden zegels van Wyllem Telchuys en Sander die Wyse, gerichtslieden.)

Een hele rits namen van mensen die op de een of andere manier in relatie tot elkaar staan. Er wordt een stuk land verkocht. De verkopende partij bestaat uit een behoorlijk aantal mensen. Die mensen waren samen eigenaar. Mogelijk dus familie. Maar onduidelijk is op welke manier ze verwant waren. Voor mij was het interessant om te weten welke rol Wyllem opten Strate en zijn vrouw Geertken hier spelen.
Eerst ging ik in mijn aantekeningen zoeken naar andere vermeldingen van ene Willem opten / op ter / van (der) Strate(n). En ik vond het navolgende:

1560 november 12, Zutphen (Dynxdach post Martini in den wijnter)
Int jair ons heren duysent vyffhondert ind sestich op Dynxdach post Martini in den wijnter. Henrick Bairken en Johan Zoir, scheidslieden, vanwege Wilhem Bairkens (= Baerken) en zijn vrouw Wendel enerzijds en Wilhem ter Straten en Henrick ter Straten als scheidslieden vanwege Geertrudt Stockmans, zuster van Wendele, anderzijds, oorkonden, dat zij een magescheid gemaakt hebben tussen partijen aangaande het door Wendele en Geertrudt’s ouders nagelaten goed. (Met de -deels zwaar- geschonden zegels van Henrick Bairken, Johan Zoir, Wilhem en Henrick ter Straten in groene was. )

Het gaat hier waarschijnlijk om dezelfde Willem, die weer wordt genoemd in relatie tot de familie Baerken. Hoewel het al prettig is dat ik nog een aantekening kon vinden, word ik er niet meteen veel wijzer van. Hoe Willem en Henrick zich tot elkaar verhielden is bijvoorbeeld onduidelijk. Waren ze broers of was Henrick de vader van Willem? Wel beschik ik over afbeeldingen van de zegels van beide mannen.


Zegels van Wilhem en Henrick ter Straten

In het wapen van Wilhem een omgekeerd hoefijzer voor. In het wapen van Henrick een hooivork en een gestileerde uitkomende bok. Die bok is een oude bekende uit het wapen van de familie Van Straten / Straetman uit Gelre en Utrecht. (Zie afd. heraldiek op www.straatmannen.nl.) Hooivork en hoefijzer verwijzen waarschijnlijk naar beroep of gilde.

De volgende stap was zoeken naar informatie over de familie Baerken. In de Navorscher van 1910 vond ik een  serie bijdragen van  J. Kleijntjens op basis van een genealogie die in 1745 was opgesteld door P.C. Baerken. Daarin vond ik het het volgende gezin:

Hendrik Baerken huwde Ida ten Berghe.
Uit dit huwelijk:
  1. Wilhelm Baerken, burgemeester van Doesburg (1550), huwde 1 met onbekend, huwde 2 met Elisabeth Heijdendael, dochter van Hendrik Heijdendael en Geertruijt Straetman.
  2. Arend Baerken, huwde 1 met Elisabeth ten Heinckinck, huwde 2 met Emerentiana Horstinck
  3. Geertruijt Baerken
  4. Rijcka Baerken
  5. Simon Baerken
  6. Hadewich Baerken
De namen uit het regest van 1547 passen precies op dit gezin.
  1. Wilhem Bairken en diens vrouw Elsken zijn Wilhelm Baerken en Elisabeth Heijdendael.
  2. Arnt Baerken en diens vrouw Heesken zijn Arend Baerken en Emerentiana Horstinck
  3. Wyllem opten Strate en diens vrouw Geertken matchen met Geertruijt Baerken
  4. Johan Boekefoirt en diens vrouw Ryka matchen met Rijcka Baerken
  5. Arnolda, wed. van Symon Baerkens matcht met Simon Baerken
  6. Fya the Kollick stellen we ons bij deze dan voor als weduwnaar van Hadewich Baerken.
Dit leert ons dat Willem opten Strate vóór 11 mei 1547 huwde met Geertruijt Baerken en stierf ná 12 november 1560. Een hoop gepuzzel voor een beetje resultaat. Maar als je dat soort inspanningen maar blijft herhalen kun je uiteindelijk ooit een leuke 16e eeuwse genealogie bouwen.

Volgende vraag die zich opdringt: hoe verhielden Willem en Geertruijt Straetman zich tot elkaar?
Uit de Collectie Steenkamp-Damstra bij het CBG weet ik dat Geertruijt het bekende wapen met de bok voerde. Haar achternaam doet wel erg modern aan, tussen alle 16e eeuwse van der, opten en opter Straten. Dit laat zich eenvoudig verklaren doordat de vermelding afkomstig is uit het 18e eeuwse handschrift, toen de naam Straetman al lang gemunt was voor de familie die zich enkele eeuwen eerder van andere varianten bediende.  Naar alle waarschijnlijkheid was zij een tante van Willem. Daarover een andere keer meer...

Bron 1: Inventaris van het archief van het Huis Keppel (1272-1853) (in Het Gelders Archief), door Mr. A.P. van Schilfgaarde, Tweede deel: regestenlijst en index, Arnhem 1955 (1975), reg.nr. 531
Bron 2: Regionaal Archief Zutphen, Particuliere Charters 1297 – 1809 regesten , Archiefnr. 191, reg.nr. 1157
Bron 3: Geslachtsboek der familie Stenderingh-Baerken en aanverwante families, door Jos Kleijntjens, in: De Navorscher Jaarg. 59 (1910)

Geen opmerkingen: